Trong cuộc sống xã hội con người, mỗi dân tộc nói chung hay cá nhân nói riêng thì đều có tổ tiên cội nguồn sinh ra. Và trong các ngành nghề hay trong học thuyết lý luận nào đó được lưu truyền cho tới ngày nay chúng đều có nguồn gốc tổ tiên của chúng.
Ví dụ như khi nói đến hội họa, kiến trúc, điêu khắc,…thì người ta không thể quên được ông tổ Leonardo di ser Piero da Vinci, một con người khá tài năng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Tuy nhiên, khi nhắc đến người sáng lập của loại hình hay học thuyết Quy hoạch Vùng, quy hoạch đô thị hiện đại thì chúng ta không thể không nói tới Patrick Geddes.
Patrick Geddes
Patrick Geddes (sinh ngày 02/10/1854 – mất ngày 17/4/1932) là một nhà sinh vật học người Scotland, được biết đến cũng nhờ tư duy sáng tạo của mình trong các lĩnh vực quy hoạch đô thị và giáo dục. Ông chịu trách nhiệm giới thiệu khái niệm “khu vực” để kiến trúc và quy hoạch và cũng được biết là đã đặt ra những “khu vực đô thị”.
Patrick Geddes được sinh ra ở Ballater, Aberdeenshire, Scotland. Ông học tại trường Cao đẳng Hoàng gia ở London Mines theo Thomas Henry Huxley giữa những năm 1874 và 1878, và giảng dạy ở khoa Động vật học tại Đại học Edinburgh 1880-1888. Ông qua đời tại Montpellier nước Pháp vào ngày 17/4/1932. Ông được phong tước hiệp sĩ vào năm 1932 ngay trước khi chết.
Geddes chia sẻ niềm tin với John Ruskin rằng quá trình xã hội và hình thức không gian có liên quan. Do đó, bằng cách thay đổi hình thức không gian nó đã có thể thay đổi cấu trúc xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng trong cuối thế kỷ 19 và đầu 20, khi công nghiệp hóa đã làm thay đổi đáng kể các điều kiện của cuộc sống.
Ông cộng tác với kiến trúc sư Frank Mears các dự án tại Trung Đông. Năm 1919, Geddes được ủy quyền bởi các chính trị gia của Anh để lập quy hoạch cho Jerusalem. Năm 1925, ông đệ trình một kế hoạch tổng thể cho Tel Aviv. Tel Aviv là chỉ biết đến thành phố mà nòng cốt là hoàn toàn được xây dựng theo kế hoạch Geddes.
Tel Aviv đã được thành lập vào năm 1909 và phát triển như là một thành phố đô thị dưới sự ủy trị của Anh tại Palestine. Thành phố trắng đã được xây dựng từ đầu những năm 1930 đến năm 1950, dựa trên kế hoạch đô thị của Sir Patrick Geddes, phản ánh nguyên tắc quy hoạch hiện đại, hữu cơ.
Các tòa nhà được thiết kế bởi kiến trúc sư được đào tạo ở châu Âu, nơi họ thực hành nghề nghiệp của họ trước khi di cư. Họ tạo ra một quần thể kiến trúc nổi bật của phong trào hiện đại trong một bối cảnh văn hóa mới
Quy hoạch vùng
Geddes là người sáng lập của Des College Ecossais, một cơ sở giảng dạy quốc tế ở Montpellier, Pháp. Tại Ấn Độ, Geddes lên kế hoạch cung cấp tư vấn cho những người cai trị của các quốc gia Princely các nguyên tắc của ông cho quy hoạch đô thị ở Bombay.
Geddes chứng minh lý thuyết này thông qua công việc của ông ở Edinburgh của Old Town. Ở đây, trong khu vực đổ nát nhất, ông đã sử dụng các hiệp hội với các nhà tư tưởng nổi bật những người sống ở đó trong thế kỷ 18 và 19 (như Adam Smith), để thành lập trường dân cư. Tại đây ông đã nổi tiếng với công trình Outlook Tower, một bảo tàng của địa phương, khu vực, Scotland, và lịch sử thế giới.
Trong tư duy của Geddes, một giáo sư sinh học, con người và các đô thị là một phần của hệ sinh thái, tác động vào môi trường sống đồng thời chịu tác động từ môi trường sống đó. Geddes được quan tâm sâu sắc bởi khoa học về sinh thái, một người ủng hộ bảo tồn thiên nhiên và phản đối mạnh mẽ để ô nhiễm. Bởi vì điều này, một số sử gia đã tuyên bố ông là một tiền thân của chính trị hiện đại Green.
Ông cổ vũ ý tưởng rằng sự phát triển của các thành phố và làng mạc cần được xây dựng trên sự am hiểu về thiên nhiên và điều kiện hiện hữu. Ông đề xuất rằng quy hoạch phải bắt đầu bằng việc khảo sát hiện trạng, một bước tiến cách mạng của lĩnh vực quy hoạch lúc bấy giờ.
Ý tưởng của Geddes đã lưu hành trên toàn thế giới và được ngưỡng mộ bởi nhà lý luận đô thị Mỹ Lewis Mumford. Geddes cũng làm ảnh hưởng nhiều nhà quy hoạch đô thị Anh (đặc biệt là Raymond Unwin), các nhà khoa học xã hội Ấn Độ Radhakamal Mukerjee và các kiến trúc sư Catalan Cebrià de Montoliu (1873-1923) cũng như nhiều nhà tư tưởng khác thế kỷ 20.
Một trong những nền tảng triết học khác định hướng cho Geddes là ý niệm về sự hợp tác giữa con người với con người và với thiên nhiên. Từ đó, Geddes đi đến ý tưởng về sự phát triển đô thị thành những thị trấn có quy mô dân số vừa phải, thân thiện với con người và phân tán trong một vùng đô thị thay vì tập trung vào những thành phố khổng lồ và cho phép thiên nhiên xen vào giữa những thành phố đó như những vành đai xanh.
Với ý tưởng vĩ đại nhưng trừu tượng của Geddes trở thành niềm cảm hứng cho Lewis Mumford, Clarence Stein (kiến trúc sư thiết kế các ‘đơn vị láng giềng’ đầu tiên) cùng với nhà lâm học Benton Mackaye thành lập Hiệp hội Quy hoạch Vùng Hoa kỳ (RPAA) vào năm 1923.
Bên cạnh đó, sự pha trộn của những khái quát về ý tưởng của một thành phố có vành đai xanh, kết hợp cùng với ý tưởng của Ebenezer Howard đã cho ra đời khái niệm về mô hình Thành Phố Vườn. Nếu như quy hoạch vùng là tạo ra một khung cho bức tranh phát triển, mô hình thành phố vườn tạo nên những họa tiết là những thị trấn nhỏ nằm xung quanh các thành phố lớn, trên nền xanh của đất nông nghiệp và khu bảo tồn.
Với đồ án quy hoạch vùng London mở rộng năm 1944 dưới sự chủ trì của Patrick Abercrombia. Đồ án là sự kết tinh của những ý tưởng về quy hoạch vùng dựa trên tư duy sinh thái bắt đầu từ Geddes với hệ thống đô thị vệ tinh và vành đai xanh của Howard và ‘đơn vị láng giềng’ của Perry.
Với những ý tưởng và lý thuyết khá độc đáo, Patrick Geddes đã gieo vào các nhà quy hoạch gia trên thế giới đã hình thành nên những chiến lược quy hoạch đô thị, thành phố khác nhau nhằm phục vụ cho việc quản lý sự phát triển của các thành phố trong những thời kỳ khác nhau.
Tóm lại, Patrick Geddes là người khởi nguồn cho phương pháp quy hoạch vùng hay còn gọi là quy hoạch đô thị theo kiểu hiện đại, bằng những chiêm nghiệm và sự hiểu biết uyên bác của mình về mối quan hệ giữa con người với nhau và với thiên nhiên và những thách thức mà nhân loại đang đối mặt trong thế kỷ này.
Thế kỷ 21 với nền văn minh rực rỡ của thế giới liệu nhân loại có cái nhìn như thế nào đối với sự bùng nổ dân số, ô nhiễm môi trường,… Tôi hy vọng rằng, những nhà quy hoạch sẽ có cái nhìn và việc làm tích cực hơn trong những ngày sắp tới vì một thế giới hoàn thiện hơn.
Cảm ơn bạn đã đồng hành cùng với Không Gian Đẹp trên mọi nẻo đường khám phá các ngôi nhà kì diệu.
Chúc bạn thật nhiều thành công và sức khỏe!
BBT KGDnews
(Theo freshome.com)
